Odpowiedź na pytanie kiedy ustawienie reklamy wymaga pozwolenia na budowę, a kiedy wystarczające jest tylko zgłoszenie właściwemu organowi nie jest takie proste ze względu na dość niejasne przepisy, ponieważ prawo budowlane określa zasady montażu dwóch rodzajów urządzeń reklamowych. Wolnostojących trwale związanych z gruntem – budowli, o których w art. 3 pkt 3 ustawy – w tym przypadku konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę oraz o tablic i urządzeń reklamowych w rozumieniu art. 29 ust. 2 pkt 6 – gdy wystarczające jest zgłoszenie właściwemu organowi.

Art. 28 ust. 1 tej ustawy ustanawia ogólną zasadę, zgodnie z którą roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w art. 29 – 31 tej ustawy.
Zgodnie natomiast z art. 29 ust. 2, pkt. 6 takie odstępstwo przewidziane jest dla wykonywania robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym.
Wyjątek ten, tak jak i pozostałe określone w art. 29 ustawy należy interpretować ściśle, co oznacza zakaz dokonywania wykładni rozszerzającej.
Na pierwszy rzut oka wydawałoby się, że postawienie reklamy wymaga jedynie zgłoszenia właściwemu organowi – jednak nie zawsze tak jest, w niektórych przypadkach to nie wystarczy i inwestor powinien uzyskać pozwolenie na budowę.

Zatem:

Reklama wolnostojąca trwale związana z gruntem - wymaga pozwolenia na budowę.

Tablice i urządzenia reklamowe, które nie są trwale związane z gruntem - wystarczające jest zgłoszenie.

Wyjątki:

Reklama na zabytku wpisanym do rejestru – samo pozwolenie na budowę nie wystarczy

Instalowanie jakichkolwiek reklam czy tablic na budynku wpisanym do rejestru zawsze wymaga uzyskania pozwolenia na budowę i obwarowane jest spełnieniem dodatkowego warunku – jakim jest zgoda Konserwatora Zabytków – co jest oczywiste zważywszy na charakter budowli. A zatem nawet tabliczka informacyjna z nazwą firmy nie umknie przed czujnym konserwatorskim okiem.
Art. 36 ust. 1, pkt. 10 ustawy o ochronie zabytków z dnia 23 lipca 2003 roku stanowi, że pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga: umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów. Jedyne odstępstwo zostało przewidziane wyłącznie dla znaku informującego o tym, że zabytek podlega ochronie – starosta może takie umieszczać, ale i tak w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Tryb i sposób wydawania tych pozwoleń , w tym szczegółowe wymagania, jakim powinien odpowiadać wniosek o pozwolenie, określa rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 lipca 2011 roku w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych ( Dz. U. Nr 165, poz. 987) wydane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 37 ust. 1 pkt 1 u.o.z. Wniosek o pozwolenie konserwatorskie złożyć należy do wojewódzkiego konserwatora zabytków, właściwego dla miejsca położenia zabytku, winien on odpowiadać wymogom formalnym wskazanym w § 3 tego rozporządzenia.
Pozwolenia konserwatora jednak nie wystarczy, inwestor przed umieszczeniem jakiejkolwiek tabliczki na zabytku – musi jeszcze uzyskać ostateczne pozwolenie na budowę.

Gdy zabytek jest zabytkiem, ale nie został umieszczony w rejestrze

Nie wszystkie zabytki nieruchome podlegają wpisowi do rejestru, ponieważ taka forma przewidziana jest dla tych, które mają szczególną wartość historyczną, artystyczną czy naukową.
Wśród form ochrony zabytkowych nieruchomości jest również uwzględnienie ich w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o czym stanowi wprost art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Art. 15 ust. 2 pkt 4 tej ustawy stanowi, że plan miejscowy winien obowiązkowo określać zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, natomiast par. 4 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 roku w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego stanowi, że ustalenia dotyczące zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej powinny zawierać określenie obiektów i terenów chronionych ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym określenie nakazów, zakazów, dopuszczeń i ograniczeń w zagospodarowaniu terenów.
Na podstawie tego upoważnienia rada gminy może wprowadzić w planie ograniczenia dotyczące umiejscawiania reklam na zabytkach. Ponadto, zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów nie wpisanych do rejestru zabytków, a objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, pozwolenie na budowę wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Przy czym niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się za brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych.

Reklamy świetlne poza obszarem zabudowanym

Jak to wynika wprost z treści cytowanego powyżej art. 29 ust. 2, pkt. 6 Prawa budowlanego zwolnienie od konieczności uzyskania pozwolenia na budowę nie dotyczy reklam świetlnych i podświetlanych umieszczanych poza terenem zabudowanym w rozumieniu Prawa drogowego.
Taka obostrzona regulacja ze względu na przedmiot ochrony, jakim jest bezpieczeństwo na drodze nie powinna też nikogo specjalnie zaskakiwać. Art. 4 pkt. 23 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. 1985 Nr 14 poz. 60, z późn. zm.) zawiera definicję reklamy – jest to nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę;

Czyli kiedy potrzebujemy pozwolenie na budowę

Zamontowanie reklamy wolnostojącej trwale związana z gruntem - wymaga pozwolenia na budowę.
Zamontowania reklamy na zabytku wpisanym do rejestru - wymaga pozwolenia na budowę.
Zamontowanie reklamy świetlnej i podświetlanej poza terenem zabudowanym - wymaga pozwolenia na budowę.

W świetle powyższego należy przyjąć, że montaż tablic reklamowych , szyldów na budynkach mieszkalnych, które nie zostały wpisane do rejestru zabytków nie wymaga pozwolenia na budowę, natomiast taka decyzja będzie konieczna w przypadku montażu tych bardziej solidnych, stabilnych konstrukcji naziemnych, na których umiejscowione są nośniki reklamowe.

Pamiętaj. Zgłoszenie zawsze konieczne

Nawet, jeżeli mamy do czynienia z reklamą, co do której nie obowiązuje warunek uzyskania pozwolenia na budowę, to i tak należy pamiętać o konieczności zgłoszenia jej montażu właściwemu organowi. Wymogi formalne zgłoszenia zostały określone w art. 30 ustawy Prawo budowlane, należy m.in. określić rodzaj robót, zakres i sposób ich wykonania, termin rozpoczęcia a także dołączyć oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, szkice, rysunki. Zgłoszenie składa się do starosty (lub prezydenta miasta na prawach powiatu), przynajmniej 30 dni przed terminem planowanych robót, termin ten wynika z ust. 5 art. 30 ustawy, który stanowi, że do wykonania robót można przystąpić dopiero, jeżeli w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu.

Różne interpretacje tych samych przepisów

W jednym z wyroków Sąd Administracyjny w Warszawie (VII SA/Wa 1847/07) stwierdził, że instalacja tablic reklamowych nie wymaga pozwolenia na budowę. Nie zależy to ani od ich wielkości, ani od tego, czy są ustawione na konstrukcji naziemnej, czy trwale związane z gruntem

Spółka, która zgłosiła staroście powiatu zamiar montażu dwutablicowej konstrukcji reklamowej, spotkała się ze sprzeciwem. Starosta wskazał, że taka inwestycja wymaga pozwolenia budowlanego. Urządzenie reklamowe trwale związane z gruntem stanowi budowlę, która ze względu na swoją wielkość i skalę wymaga wybudowania, a nie tylko instalacji. Na wybudowanie konstrukcji nośnej potrzebne jest pozwolenie. W odwołaniu do wojewody spółka wskazała, że wielkość i skala reklamy, podobnie jak i fakt, że będzie ona trwale związana z gruntem, nie mają wpływu na uznanie, że wymaga pozwolenia na budowę. Wojewoda nie uwzględnił jednak odwołania. W jego opinii niezbędne jest pozwolenie na budowę, ponieważ chodzi o urządzenie ustawione na nieprzestawnym, trwale związanym z gruntem fundamencie. W skardze do WSA firma powtórzyła argumenty z odwołania, że wybudowanie nośnika reklamowego nie wymaga pozwolenia na budowę, lecz zgłoszenia.

WSA przyznał jej rację. Zgodnie z prawem budowlanym (art. 28) budowę można rozpocząć dopiero po uzyskaniu pozwolenia. Są jednak wyjątki. Art. 29 – 31 określają, kiedy wystarczy jedynie zgłoszenie. Pozwolenia na budowę nie wymaga m.in. instalowanie i remont tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarami zabudowanymi. Trzeba to tylko zgłosić. Nie do zaakceptowania są twierdzenia, że budowa konstrukcji nośnika reklamowego, na której ma być zamontowana tablica reklamowa, wymaga pozwolenia ze względu na jej skalę i charakter. Prawo budowlane nie przewiduje takiej możliwości. Art. 29 ust. 2 pkt 6 zwalnia od obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę nie tylko tablice reklamowe, lecz także urządzenia reklamowe, a więc i elementy konstrukcyjne niezbędne do montażu tablicy. Nie ma więc konieczności uzyskania pozwolenia na budowę – stwierdził sąd, uchylając decyzje wojewody i starosty. Jeżeli natomiast organy administracji uznałyby, że skala i wielkość robót budowlanych przy instalowaniu reklamy może naruszać miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, utrudnienia w ruchu drogowym, pogorszenie stanu środowiska, warunków zdrowotno-sanitarnych, zwiększenie uciążliwości dla sąsiednich terenów, to mogą w takim wypadku nałożyć na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na roboty objęte zgłoszeniem. Wymaga to jednak uzasadnienia..